Çatışma Modelleri ve Nedenleri

Farklılıkların, net olarak tarif edilmediği ve sorunların çözümsüz bırakıldığı zamanlarda çatışmaya dönüştüğünü artık biliyoruz. Çatışmalar ya da ihtilaflar öğrenmemize, yetişmemize ve gelişmemize imkân verir. Organizasyonlarda çatışma olayını açıklayıcı üç temel kavramsal model geliştirilmiştir.

Pazarlık Modeli: Organizasyonun sahip olduğu kıt kaynakların paylaşılması çıkar grupları arasında çatışma doğurur. Yönetici -çalışan, kurmay - komuta uyuşmazlıkları bu modele uygun örnekler olarak gösterilebilir.

Bürokratik Model: Ast - üst uyuşmazlıklarını açıklayıcı bir modeldir ve özellikle, komuta kanalı boyunca doğan çatışmalara uygundur.

Sistem Modeli: Fonksiyonel ilişkilere taraf olanlar arasında doğan uyuşmazlıkları açıklayıcı bir modeldir. Özellikle, düzenleştirme sorununun çözümünde önem kazanır

Bu üç model arasında bazı ortak noktalar, bağıntılar vardır:

Her çatışma birbirini izleyen kenetlenmiş çeşitli aşamalardan oluşur. Aşamaların gösterdiği gelişme, çatışmanın niteliğini belirler. Çatışmalar, gerek birey, gerek organizasyon açısından olumlu veya olumsuz sonuçlar doğurur. Çatışmanın mutlaka olumsuz sonuçlar doğuran bir olay olduğu söylenemez.

Çatışma, organizasyonel davranışı belirleyici bir değişiklik getirmesi açısından organizasyonel denge ile yakından ilgilidir, dengeyi olumsuz yönde olabileceği gibi olumlu yönde de etkileyebilir.

Gizli Uyuşmazlık: Bu aşamada çalışmaya yol açan nedenler ve koşullar ortaya çıkar. Kıt kaynaklar için rekabet, bireylerin bağımsızlık arzusu, alt grup amaçlarının farklılaşması ve rol uyuşmazlıkları, beklenen davranışlarla gerçekleşenler arasındaki farklılıklar gibi nedenler çatışma ortamını hazırlar. Bu nedenler, tek tek veya bir arada uyuşmazlıkların doğmasına yol açabilir.

Algılanan Uyuşmazlık: Organizasyonda bir anlaşmazlık olduğu sezilebilir. Ancak, bir çatışma olduğu halde bunun algılanmaması olasılığı da vardır. Baskı ve dikkat toplama mekanizmaları uyuşmazlıkların algılanmasını geciktirebilir

Hissedilen Uyuşmazlık: Bu aşamada çalışanlar, çatışma ortamından doğan gerginliklerini ve huzursuzluklarını dışa vurma ihtiyacın-dadırlar. Bu aşamada çatışma kişiselleşir. İnsanlar, çatışmaya tüm kişilikleri ile katılırlar.

Açık Uyuşmazlık: Çalışmanın etkileri davranışlara yansır. Çatışmacı davranışlar, pasif direnmeden açık saldırganlığa kadar değişen özellikler gösterir. Açık uyuşmazlık, bireyin amaçlarını gerçekleştirmek amacıyla bilinçli ve belirgin olarak karşısındaki kişilerde huzursuzluk yaratacak davranışlara yönelme şeklinde veya karşı tarafın amaçlarında yıkıcı etki yaratabilen davranışlar şeklinde tanımlanabilir.